Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim
Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim jest wyjątkowy. Od momentu wybudowania pod koniec średniowiecza prawie się nie zmienił. Dlatego należy do najcenniejszych i najbardziej znanych obiektów drewnianej architektury sakralnej nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Świątynia została wzniesiona około 1490 roku na miejscu starszej, z końca XIII wieku. Nazwiska fundatorów i budowniczych są nieznane. Tylko w malowniczej legendzie byli nimi zbójnicy, którzy nawrócili się po ujrzeniu św. Michała Archanioła, wodza niebieskich zastępów.
Zgodnie z tradycją kościół jest orientowany. To znaczy, że prezbiterium, czyli pomieszczenie z ołtarzem wskazuje wschód. Tam na końcu świata ma pojawić się ponownie Zbawiciel. Do prezbiterium przylega od północy niewielka zakrystia. Dla wiernych przeznaczono największe pomieszczenie, czyli nawę. Prezbiterium i nawa tworzą najstarszą część kościoła. Jego konstrukcja zwana jest wieńcową lub zrębową. Ściany wzniesiono bez użycia gwoździ. Potężne modrzewiowe i jodłowe belki ułożono poziomo jedna na drugiej. W narożnikach łączą się ze sobą za pomocą specjalnych nacięć. W 1601 roku od zachodu dobudowano wieżę. Ma ona konstrukcję słupowo-ramową. Wzniesiono ją z pionowych słupów i poziomych belek.
Wnętrze kościoła zachwyca wystrojem i wyposażeniem, głównie w stylu gotyckim. Malowidła zdobią strop, ściany, balustradę chóru, belkę tęczową nad przejściem z nawy do prezbiterium. Ukazują gusta ludzi żyjących ponad 500 lat temu. Polichromie – tj. malowidła ścienne – noszą nazwę patronowych. Do ich wykonania użyto skórzanych lub pergaminowych szablonów, czyli patronów. Można się dopatrzeć aż 77 motywów, które występują w 12 układach i 33 wariantach kolorystycznych.
Przeważają wzory roślinne, geometryczne w postaci plecionki i architektoniczne – łuki i iglice. Są też przedstawienia zwierząt, głównie jeleni i sceny polowań. Nad umieszczonym na belce tęczowej krucyfiksem pięknie prezentuje się biały Orzeł Jagiellonów. Do gotyckich skarbów zaliczają się ołtarz główny i figury tworzące Mękę Pańską na belce tęczowej. Warto wspomnieć o umieszczonych na północnej ścianie nawy rzeźbie św. Mikołaja i sacrarium. Cenne są też figury Matki Bożej i innych świętych w jednym z ołtarzy bocznych. Z przełomu XV i XVI wieku pochodzą ambona i stalle, czyli ławki w prezbiterium. Późniejsze, bo barokowe, są ołtarze boczne.
Aplikacja – wirtualny spacer po obiekcie
Kościół wzniesiono z drewna modrzewiowego i jodłowego. Na bryłę kościoła składają się nakryte wspólnym dachem prezbiterium i nawa. Prezbiterium, w którym kapłan odprawia mszę jest mniejsze od bardziej obszernej nawy przeznaczonej dla wiernych. Prezbiterium kształtem zbliżone jest do prostokąta o wymiarach mniej więcej 5 na 6 metrów. Nawa ma 7 na 8 metrów. Od zachodu do nawy przylega przedsionek. Nad nim wznosi się około 15 metrowa, czworoboczna wieża. Na szczycie wieży znajduje się sześcienne pomieszczenie zwane pięterkiem lub izbicą.
Część tę obłożono deskami wyciętymi u dołu w ozdobny wzór przypominający koronkę. Hełm wieży ma bryłę zbliżoną do ostrosłupa. Na szczycie dachu, pośrodku umieszczono wieżyczkę z dzwonem – sygnaturkę. Dolną, najszerszą część kościoła od zewnątrz stanowią podcienia zwane sobotami. To wsparty na filarach daszek otaczający świątynię. Ściany i dach obłożono gontem, czyli małymi deseczkami. Wejście znajduje się w ścianie południowej i prowadzi do babińca, gdzie gromadziły się uczestniczące w mszy kobiety. Do nawy wiodą drzwi z gotyckim portalem. Wieńczy go ostrołuk, czyli wzniesione w górę dwa łuki spotykające się pośrodku ponad otworem wejściowym.
Nakryte płaskimi stropami wnętrza nawy i prezbiterium szczelnie pokrywają dekoracje malarskie. Polichromie te przypominają wzorzyste tkaniny z przewagą bieli, czerni, zieleni, błękitu, czerwieni. Malowidła o motywach roślinnych i geometrycznych układają się w pasy. Ciągi okrągłych biało-pomarańczowych kwiatów sąsiadują tu z wstęgami czarno-białych plecionek. Namalowano też kwadraty z wielobarwnymi kwiatami czteropłatkowymi i innymi fantazyjnymi wzorami. Ozdobne malowane pasy zajmują całą szerokość belek tworzących ściany.
Na północnych ścianach nawy i prezbiterium przedstawiono scenę polowania na białe jelenie i walkę św. Jerzego ze smokiem.
Ołtarz główny to tryptyk, czyli kompozycja 3 malowideł przedstawiających postaci na złoconym tle. W scenie Świętej Rozmowy ukazano tu Matkę Bożą z Dzieciątkiem oraz św. Michała Archanioła i św. Katarzynę.
Na belce tęczowej ustawiono krucyfiks w formie Chrystusa powieszonego na zielonym drzewie.
