Kościół pod wezwaniem św. Leonarda w Lipnicy Murowanej
Gotycki kościół pod wezwaniem św. Leonarda w Lipnicy Murowanej, którego wnętrze możemy właśnie podziwiać, jest jednym z najcenniejszych zabytków architektury drewnianej w województwie małopolskim. Niewielka świątynia stoi na starym cmentarzu, nad rzeczką Uszwicą, kilka minut drogi od zabytkowego centrum dawnego miasteczka, a obecnie wsi. Tradycja umiejscawia początki kościoła w połowie XII wieku. Według legendy, zbudowano go na miejscu pogańskiej świątyni, czyli gontyny.
Obecny kościół został wzniesiony w XV wieku, kiedy Lipnica Murowana przeżywała okres największego rozwoju. Budowla jest konstrukcji zrębowej. Oznacza to, że ściany zostały wykonane z potężnych belek, ułożonych jedna na drugiej. W narożnikach połączono je ze sobą za pomocą specjalnych nacięć, tak zwanych zamków ciesielskich. Najniższa belka, umieszczona bezpośrednio na kamiennym fundamencie, jest dębowa, wyżej znajdują się belki modrzewiowe.
Dodatkowo ściany wzmocniono pionowymi belkami z drewna dębowego. Wnętrze składa się z dwóch części. Większe pomieszczenie to nawa główna, przeznaczona dla wiernych. Do niej przylega mniejsze prezbiterium z ołtarzem głównym, przy którym kapłan sprawuje Najświętszą Ofiarę. Prezbiterium skierowano ku wschodowi. Oznacza to, że kościół jest orientowany. To wczesnośredniowieczna tradycja związana z wiarą, że na końcu świata Zbawiciel ma powtórnie pojawić się właśnie na wschodzie. Wschód w języku łacińskim to „oriens”.
Pomiędzy nawą, a prezbiterium znajduje się pozioma belka zwana tęczową, na której umieszczono scenę Pasji z Ukrzyżowanym, Matką Bożą i św. Janem. Do najcenniejszych elementów wystroju kościoła należą: zdobiące ściany i strop wielobarwne malowidła, ołtarze główny i boczne oraz obrazy. Najstarsze z nich pochodzą z XV wieku i są w stylu gotyckim. Zachęcam Państwa teraz do bliższego zapoznania się z najciekawszymi zabytkami
Aplikacja – wirtualny spacer po obiekcie
Niewielki, smukły kościół p.w. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej otacza zabytkowy cmentarz. Świątynia ma 16 metrów długości, 8 metrów szerokości oraz 13 metrów wysokości. Wzniesiono ją z drewna, na kamiennym fundamencie. Przy budowie zastosowano konstrukcję zrębową: ściany postawiono z poziomo ułożonych belek połączonych w narożnikach dzięki nacięciom zwanym zamkami ciesielskimi. Część ścian pokryto gontem, czyli niewielkimi, zachodzącymi na siebie deseczkami. Bryłę kościoła tworzą nawa i węższe prezbiterium. Każda z tych części ma około dziewięciu metrów długości i siedmiu metrów wysokości. Całość nakrywa stromy dach kryty gontem.
Pośrodku dachu wznosi się wieżyczka z dzwonem. Pod okapem dachu znajdują się niewielkie czworokątne okna o wielu szybkach. Poniżej połowy wysokości ścian budowlę obiega daszek wsparty na drewnianych filarach. To podcienia. W ścianie zachodniej umieszczono proste drzwi z kamiennym progiem. Drugie, obecnie używane drzwi, umieszczono w ścianie południowej. Surowa kamienna posadzka kontrastuje z pokrywającymi ściany wielobarwnymi malowidłami. Przedstawiają one liczne ludzkie postaci.
Strop zdobią pasy malarskich dekoracji. Gałązki z listkami i kwiatami układają się w romby i koła. Mienią się czerwienią błękitem i zielenią. W połowie wysokości północnej ściany umieszczono ambonę. Jest ona ośmiokątna w przekroju. Jej drewniane boki pokrywają wizerunki ewangelistów. Do ambony wiodą schody. Na styku nawy i prezbiterium, po bokach stoją barwne ołtarze boczne. Pośrodku, pod stropem, na wysokości trzech i pół metra umieszczono poziomą belkę, zwaną tęczową. Na niej wznosi się krucyfiks i misternie rzeźbione figury Matki Bożej po lewej i św. Jana po prawej.
Na ścianach prezbiterium – kolejne malowidła ścienne, czyli polichromie.
Wielobarwny, bogato dekorowany ołtarz główny składa się z większego czworokątnego obrazu pośrodku i czterech mniejszych po bokach, we wnętrzu rozkładanych skrzydeł. W centralnej części na obrazie ukazano św. Leonarda w czarnym habicie i z kajdanami w ręku. Patronowi kościoła towarzyszą św. Wawrzyniec i św. Florian. Wewnętrzne skrzydła ołtarza pokrywają sceny z życia św. Leonarda: uwolnienie z niewoli, modlitwę rodziny królewskiej oraz założenie klasztoru; a także świętych: Walentego, Szczepana, Mikołaja i Stanisława.
Na zewnętrznych stronach ołtarzowych skrzydeł ukazano Matkę Bożą, Jezusa oraz świętych Sebastiana i Rocha. Ołtarz wspiera od tyłu pionowa, czworokątna w przekroju, zdobiona nacięciami dębowa belka. Ścianę za ołtarzem zdobi malowana scena Ukrzyżowania. Utrzymana jest w rozbielonych, pastelowych barwach. Postacie zaznaczono wyraźnym konturem. Niebieskie i czerwone szaty zostały oddane bez cieniowania. Twarze mają prosto zaznaczone rysy, bez indywidualnych szczegółów. Zachęcam państwa teraz do bliższego zapoznania się z najciekawszymi zabytkami.
